جلسه ای بی نتیجه درباره ریزش در سازه های آبی شوشتر - وبلاگ زیبا

به گزارش وبلاگ زیبا، پس از حدود یک دهه هشدار جدی درباره شرایط نامطلوب دیواره غربی سازه های آبی شوشتر، انتها طرحی برای تثبیت و استحکام بخشی جداره غربی این میراث جهانی به آنالیز گذاشته شد که تایید نهایی را نگرفت و برای بازنگری و اصلاح فرستاده شد.

به گزارش وبلاگ زیبا، حدود دو ماه پیش خبری درباره رانش و تخریب جداره غربی سازه های آبی شوشتر منتشر شد، اما محمدرضا بهادری ـ مدیر پایگاه این میراث جهانی ـ آن را تکذیب کرد و گفت: شرایط جداره غربی مجموعه سازه های آبی تاریخی شوشتر، موضوع جدیدی نیست و به سال جاری و سال گذشته نمی رسد، بلکه به دهه های گذشته می رسد؛ چراکه آن جا یک بستر طبیعی است که بر اساس خصوصیات ذاتی بستر خاک رس درمعرض فرسایش واقع شده است، به خصوص آن که در سال های گذشته در معرض رطوبت قرار داشته است. ضمن آن که تغییر فصل سرما و گرما نیز روی این بستر خاک رس تاثیر می گذارد.

مدیر پایگاه جهانی شوشتر این نکته را هم افزود: قبل از ثبت جهانی مجموعه سازه های آبی شوشتر، این تهدید برای مجموعه وجود داشت.

سازه های آبی شوشتر بیشتر از یک دهه است که از سوی پایگاه میراث جهانی شوشتر به علت شرایط سازه هایش به عنوان بحرانی ترین پایگاه جهانی کشور معرفی شده است. شرایط این سازه به ویژه دیوار غربی آن را در باران های سیل آسای سال 1398 آسیب پذیرتر کرد. یک سال پیش از آن، زنگ خطر رانش این دیوار به صدا درآمده بود. مدیر پیشین پایگاه تاریخی شوشتر سال 97 در شورای گردشگری استان خوزستان اخطار داده بود: دیواره غربی 1.5 سانتیمتر به حرکت درآمده و جابه جا شده است. طول این دیواره تقریباً 600 متر است که به آسیاب ها مشرف است و طبیعتاً روی این دیوار بناهای مسکونی وجود دارد. بیشتر آن ها از خطری که تهدیدشان می نماید آگاه هستند و در صورت ریزش این دیوار بی شک بخش عمده آسیاب ها نابود می شوند و به این علت بعد از فرسایش پوسته و جداره این سازه ها، سازند موجود در منطقه تاریخی موجود شکسته خواهد شد و به علت فشار مضاعف بخش عمده ای از مجموعه تخریب می گردد و برای همواره از دست می رود.

در همان شورا، استاندار وقت خوزستان دستور فوری دارد که هرچه سریع تر شرایط سازه های آبی را مورد رسیدگی قرار دهند. اما عملا تا سال 1400 اقدامی اصولی و جدی برای محافظت از این سازه ها، به ویژه در دیوار غربی صورت نگرفت. در مهرماه 1400 پس از گزارش پایگاه میراث جهانی سازه های آبی شوشتر درباره احتمال نفوذ آب از شبکه فاضلاب شهری به دیواره غربی آسیاب های جهانی و رانش بخشی از آن، مدیرکل میراث فرهنگی استان خوزستان دستور قطع فوری آب را داد. هرچند گفته شد: جهت نفوذ آب به شکل کامل قطع نشد.

در گزارشی هم که سوم مهرماه از مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان خوزستان منتشر شد، آمده است: متأسفانه درپی نفوذ آب و رطوبت واردشده، آسیب هایی در ایستایی دیواره غربی به وجود آمده است که باعث فاصله گرفتن و شکاف عمیق در توده های خاک از دیواره غربی سازه ها شد.

مدتی بعد همزمان با انتشار فیلمی قدیمی از رانش دیواره غربی در فضای مجازی برای بحرانی نشان دادن شرایط سازه های آبی شوشتر، جلسه فنی در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برگزار گردید و مطالعه و تهیه طرح تثبیت و استحکام بخشی جداره غربی سازه های آبی شوشتر شروع شد.

حالا همزمان با شروع بارش های زمستانی، جلسه آنالیز این طرح با حضور مدیرکل پایگاه های جهانی و ملی برگزار گردید که مشاور طرح ابعاد مطالعات تخصصی شامل برداشت دقیق خصوصیات و مشخصات فنی، ویژگی های ژئوتکنیکی و آسیب های وارده به موضع را تشریح کرد. این مشاور بعلاوه به تحلیل و ارزیابی مطالعات اجرا شده، ارائه روش ها و پیشنهادها، حفاظت اضطراری، روش های مهار، طرح تثبیت با ملاحظات حفظ اصالت اثر، حداقل مداخله و امکان برگشت پذیری و بعلاوه پیشنهادهای پایش برای خروج از شرایط اضطراری جداره غربی سازه پرداخت.

بنا بر آن چه روابط عمومی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گزارش نموده است، اعضای شورای تخصصی با در نظر گرفتن معیارها و ارزش های ثبت جهانی مجموعه به بحث و گفتگو درباره طرح های ارائه شده مشاور پرداختند و دغدغه های حفاظتی و نحوه دست یابی به راهکارهای متناسب تر را پیشنهاد دادند.

باتوجه به پیچیدگی و حساسیت موضوع از وجوه مختلف فرهنگی و تاریخی، اهمیت جهانی اثر، ابعاد اجتماعی و فنی، در انتها جلسه و جمع بندی آن، فرهاد عزیزی ـ مدیرکل پایگاه های جهانی و ملی ـ ضمن تأیید بخشی از فرایند اجرا شده و راهکارهای تقویت سازه ای، خواهان تکمیل مطالعات اجرا شده با در نظر گرفتن پیشنهادهای جلسه و ضوابط خاص سایت های جهانی و براساس آنالیز دوباره اصول استحکام بخشی سازه های تاریخی شد.

عزیزی بعلاوه تاکید نمود: راهکارهای به سازی دقیق تر و متناسب تر با در نظر گرفتن تضمین پایداری بخش آسیب دیده و سازه های اطراف مجموعه، ضمن برطرف دغدغه های اعضای شورا ارائه گردد.

سازه های آبی شوشتر، سیستمی به هم پیوسته از تونل ها، آبشارها، بندها، آسیاب ها و کانال های بزرگ راهنمایی آب هستند که با هماهنگی و پیوستگی فوق العاده در کنار هم کار می نمایند. این مجموعه صنعتی-تاریخی در سال 2009 در یونسکو ثبت شد.