خوب بخورید تا سرما نخورید - وبلاگ زیبا

به گزارش وبلاگ زیبا، یکی از مشکلاتی که در فصول سرد سال معمولا گریبانگیر بچه ها می گردد ، سرماخوردگی و عفونت های تنفسی است که گاه مدت زمان آن طولانی است و یا به طور مکرر بروز می کند .

خوب بخورید تا سرما نخورید

یکی از مسائلی که در فصول سرد سال معمولا گریبانگیر بچه ها می شود ، سرماخوردگی و عفونت های تنفسی است که گاه مدت زمان آن طولانی است و یا به طور مکرر بروز می نماید .

این نوع بیماری علاوه بر آنکه عارضه ای ناراحت نماینده و زجر آور است ، با ایجاد التهاب دستگاه تنفس ، تب ، سرفه ، و سایر عوارض مربوطه ، موجب آزار و شکنجه در بچه ها می شود و با بستری کردن و غیر فعال نمودن آنان به افت تحصیلی و عقب ماندن بچه ها از درس و مدرسه می انجامد ، بنابراین ضروری است با این بیماری آزاردهنده و موذی با تمام قدرت مبارزه شود ، اما نکته ای که جای ابهام در فکر افراد به جای می گذارد ، این است که اولا به چه دلیل با وجود پیشرفت علم و کشف داروهای موثر نو در درمان امراض ، این دسته از بیماری های عفونی (یعنی عفونت های تنفسی) ریشه کن نشده و یا تخفیف نیافته اند؟ و ثانیا چرا بیماری های تنفی ، هر سال با شدت بیشتر و عوارض وخیم تری به خصوص در بین بچه ها و سالمندان بروز می نمایند؟

در پاسخ به سوال اول باید گفت که داروهای نو صرفا جهت درمان بیماری به کار گرفته می شوند ، نه پیشگیری . علاوه بر آن ، در اثر استفاده مکرر یا طولانی مدت از این داروها که عمدتا از دسته آنتی بیوتیک ها هستند ، بدن انسان نسبت به آنها مقاوم می شود و دیگر پاسخ مثبت به درمان نشان نمی دهد ، در حالی که مهم ترین گام در حفظ سلامت افراد ، پیشگیری از بیماری ها است ، نه درمان . در خصوص سوال دوم ، توجه به شدت و تکرر شیوع بسیاری از بیماری ها از جمله بیماری های تنفسی در شهرهای شلوغ و پر جمعیت ، ما را بر این واقعیت واقف می سازد که چنانچه انسان از شرایط طبیعی زندگی فاصله بگیرد ، در حدو وسیعی در معرض امراض و اختلالات مختلف قرار می گیرد . شیوه های زندگی مدرن امروزی ، با وجود آنکه رفاه بیشتری برای مردم فراهم می نمایند ، اما انسان را در معرض بسیاری از بیماری های وخیم و غیر قابل درمان قرار می دهند.

تغذیه نامناسب ، آلودگی هوا ، کمبود تحرک و فعالیت جسمی ، از عوامل مهمی هستند که می توانند موجب بروز ، شدت و تکرر حمله این قبیل بیماری ها شوند. متاسفانه بعضی این عوامل غیر قابل پیشگیری هستند ، مثلا شلوغی شهرها و آلودگی هوای این قبیل جوامع و آلاینده های محیطی ، امری است که از اختیار و توان شهروندان خارج است و یا گرفتاری های فراوان زندگی و شلوغی شهرها ، فرصت و امکانات کافی جهت ورزش و تحرک جسمی برای افراد فراهم نمی سازد ، ولی حداقل در حیطه های مرتبط با سلامت و تقویت سیستم ایمنی که در اختیار ماست و می توانیم بر آنها تسلط داشته باشیم ، ضروری است کوشش بیشتری در جهت پیشگیری از بیماری ها و حفظ سلامتی نماییم.

یکی از مهم ترین این عوامل ، تغذیه است . در اینجا باید فاکتورهای غذایی را که در حفظ و تقویت قدرت ایمنی موثرند به خوبی بشناسیم، بدین معنا که بدانیم تغذیه چگونه می تواند ما را از گزند بیماری های مختلف عفونی ، به خصوص عفونت های تنفسی که در این فصل از سال شیوع بیشتری در بین افراد دارند ، مصون نگاه دارد. در اینجا گفتنی است که مسأله قدرت ایمنی ، یک موضوع چند بعدی است و با عوامل مختلف در ارتباط می باشد که البته یکی از مهم ترین آنها عامل تغذیه ای است .

هوای آلوده از عواملی است که موجب کاهش قدرت مقاومت بدن به خصوص دستگاه تنفسی در برابر عفونت ها می شود و افرادی که در شهرهای بزرگ با هوای آلوده زندگی می نمایند ، خیلی بیشتراز سایر افراد در معرض عفونت های مکرر تنفسی قرار می گیرند.

استرس عامل دیگری است که در ضعف قدرت ایمنی بدن و ابتلا به بیماری ها بسیار موثر است ، زیرا به هنگام استرس ، موادی در خون ترشح می شوند که در قدرت ایمنی بدن اختلال ایجاد می نمایند و به همین دلیل ، بیماری ها می توانند بر انسان غلبه نمایند.

کمبود تحرک جسمی و ورزش هم از دیگر علل کاهش مقاومت بدن می باشد . به هنگام تحرک جسمی و ورزش ، موادی در بدن ترشح می شوند که کار دستگاه ها و ارگان ها را تنظیم می نمایند و موجب حفظ سلامت بیشتر در شخص می شوند ، در ضمن به هضم بهتر و جذب آسان تر مواد غذایی در دستگاه گوارش هم یاری می نمایند.

کم خوابی های مداوم هم از عوامل تضعیف مقاومت بدن در برابر عفونت ها و در نتیجه ابتلا به انواع امراض می باشند.

اما یکی از مهم ترین و قابل توجه ترین عوامل در تقویت یا کاهش قدرت ایمنی ، شرایط تغذیه شخص است .

به طور کلی تغذیه کافی ، متعادل و متنوع ، عامل بسیار مهمی در حفظ مقاومت بدن و پیشگیری از بیماری ها می باشد ، ولی بعضی از عوامل تاثیر بیشتر و اختصاصی تری بر قدرت ایمنی شخص دارند ، که از جمله آنها می توان به فاکتورهای زیر اشاره کرد:

انرژی ، پروتئین ، ویتامین های A و C ، اسیدهای چرب امگاـ3 و املاحی مانند روی و آهن .

انرژی

برای انجام تمام فعالیت های خارجی و داخلی فرد ، احتیاج به انرژی می باشد . از جمله ، جهت انجام اعمال سیستم ایمنی ضروری است اندازه کافی انرژی به وسیله غذا به بدن انسان برسد ، برای بازسازی و فعالیت گلبول های سفید و هم آنتی بادی ها که وظیفه دفاع از بدن را در برابر میکروب ها بر عهده دارند هم احتیاج به انرژی است . منابع عمده انرژی عبارتند از : کربوهیدرات ها (مواد قندی ـ نشاسته ای) و چربی ها .

پروتئین ها

ترکیب اصلی و اساسی بدن انسان را بعد از آب ، پروتئین ها تشکیل می دهند . یکی از وظایف مهم پروتئین ، حفظ سلامت انسان به وسیله نقشی است که در تشکیل ، بازسازی و فعالیت سلول های ایمنی بر عهده دارد.ماده اصلی سازنده گلبول های سفید و آنتی بادی ها را پروتئین تشکیل می دهد ، بنابراین کمبود این ماده مغذی می تواند سیستم ایمنی را ضعیثف و غیر فعال کند و موجب بروز بیماری های مختلف در انسان شود . منابع غذایی پروتئین ها به دو دسته حیوانی (شامل انواع گوشت قرمز ، جگر ، دل ، قلوه ، گوشت سفید مانند مرغ و ماهی ، شیر و لبنیات و تخم مرغ) و گیاهی (شامل حبوبات ، مغز دانه ها و غلات) تقسیم می شوند.

گفتنی است که منابع حیوانی پروتئین ، ارزش بیولوژیکی بالاتری نسبت به منابع گیاهی آن داشته و کاربرد بیشتری در حفظ سلامت انسان دارند ، ولی نباید در مصرف منابع حیوانی پروتئین افراط کرد ، زیرا به سلامت شخص لطمه می زنند.

ویتامین A

یکی از اثرات مهم ویتامین A ، تاثیرآن در عملکرد سیستم ایمنی است ، در ضمن چون این ویتامین خاصیت آنتی اکسیدانی دارد ، در پیشگیری از بسیاری بیماری ها دارای نقش قابل توجهی است و کمبود آن موجب کاهش تعداد سلول های ایمنی و هم اختلال در غشاءهای مخاطی می شود که مجرای تنفسی ، گوارشی و سایر دستگاه های بدن را در بر می گیرد و موجب افزایش آمادگی شخص برای ابتلا به عفونت های باکتریایی ، ویروسی یا انگلی می شود . این اختلال در مجرای تنفسی شایع تر است . قابل توجه آنکه کمبود ویتامین A و عفونت رابطه دلیل و معلولی دارند ، به این ترتیب که کمبود ویتامین A موجب بروز عفونت ، به خصوص عفونت های تنفسی و عفونت ، موجب تخلیه ذخیره ویتامین A از کبد می شود و این سیکل معیوب آنقدر ادامه پیدا می نماید که شخص را به ورطه نابودی می کشاند . عفونت های تنفسی ناشی از کمبود ویتامین A در بچه ها و سالمندان بسیار خطرناک می باشند و چنانچه به خوبی و سریعا درمان نشوند ، می توانند مسائل مهم و گاه غیر قابل جبرانی به بار آورند .

منابع ویتامین A ، به دو دسته منابع حیوانی (شامل جگر ، کره و زرده تخم مرغ) و منابع گیاهی (شامل سبزی های دارای برگ سبز ، سبزی های زرد و نارنجی مانند هویج ، گوجه فرنگی و میوه هایی مانند طالبی ، زردآلو ، هلو و آلو) تقسیم می شوند.

ویتامین C

این ویتامین هم مانند ویتامین A خاصیت آنتی اکسیدانی دارد و در حفظ سلامت انسان بسیار موثر است . نقش ویتامین C در حفظ قدرت ایمنی به وسیله تاثیر در فعالیت لکوسیت ها ، فراوری اینترفرون (که وظیفه دفاع در برابر میکروب ها و حفظ مقاومت بدن را به عهده دارد) و تاثیر در سلامت غشاء های مخاطی به خصوص مخاط دستگاه تنفس می باشد و موجب عملکرد مناسب ریه و پیشگیری از عفونت های تنفسی می شود . منابع غذایی ویتامین C عمدتا مواد گیاهی از قبیل سبزی های دارای برگ سبز و سبزی هایی مانند گوجه فرنگی ، فلفل فرنگی ، فلفل دلمه ای و هم میوه هایی مانند انواع مرکبات (پرتقال ، نارنگی ، لیموشیرین ، لیموترش ، گریپ فروت و نارنج) ، توت فرنگی و کیوی می باشند .

توجه داشته باشیم که ویتامین C بسیار آسیب پذیر است و طی فرآیند آماده سازی ، طبخ و نگهداری ، کاهش قابل توجه می یابد ، بنابراین بهتر است منابع این ویتامین تا حد امکان به صورت خام میل شود. از پوست کندن ، خرد کردن خام میل شود. از پوست کندن ، خرد کردن و قرار دادن منابع ویتامین C در حرارت محیط باید خودداری شود. به هنگام اماده سازی و طبخ هم ضروری است توجه کافی مبذول شود تا از اتلاف این ویتامین جلوگیری شود.

اسیدهای چرب امگاـ 3

این اسیدهای چرب که عمدتا در ماهی و محصولات دریایی ، بعلاوه در سبزیجات و بعضی مغزدانه ها وجود دارند ، از عوامل بسیار مهم و موثر در حفظ سلامت و پیشگیری از بسیاری از بیماری های شایع می باشند . اثر مثبت و مفید اسیدهای چرب امگاـ3 در پیشگیری از بروز بیماری های مختلف از جمله بیماری های عفونی امری ثابت شده است ، بنابراین باید سعی شود در برنامه غذایی خانواده به خصوص بچه ها ، از منابع این نوع اسیدهای چرب به اندازه بیشتری (درمقایسه با چربی های حیوانی) استفاده شود.

روی

روی از مواد معدنی مهم و تاثیر گذار در سلامت انسان به خصوص در حفظ قدرت ایمنی است . در کمبود روی ، کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت ها مشاهده شده است ، بنابراین برای حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری های عفونی از جمله عفونت های تنفسی ، ضروری است اندازه کافی روی به وسیله غذا دریافت شود.منابع غنی روی شامل پروتئین های حیوانی و پروتئین های گیاهی می باشد.

آهن

این ماده معدنی یک یاز مهم ترین فاکتورهای موثر در سلامت است و کمبود آن در بیشتر جوامع ، به خصوص کشورهای در حال پیشرفت ، شایع است .

این عنصر در بسیاری از واکنش های بیولوژیکی بدن شرکت فعال داشته ، در فرآیند تنفس سلولی دخالت دارد و برای عملکرد سلول های ایمنی ، وجود آن ضروری می باشد . از برترین منابع غذایی این عنصر ، می توان به جگر ، دل و قلوه ، محصولات دریایی ، گوشت قرمز کم چربی و ماکیان اشاره کرد.

منابع گیاهی آهن را حبوبات ، سبزیجات ، مغزدانه ها و میوه های خشک تشکیل می دهند.

جذب آهن گیاهی بازدهی خوبی ندارد و فقط حدود 5-2 درصد و حدبیشتر 10 درصد آن قابل جذب در دستگاه گوارش می باشد.

برای افزایش جذب آهن موجود در منابع گیاهی ، استفاده از منابع ویتامین C (از قبیل مرکبات) همراه با آهن گیاهی بسیار مفید است . بعلاوه وجود منابع حیوانی آهن (حتی به اندازه کم) به همراه منابع گیاهی ، جذب آن را افزایش می دهد.

کلام آخر آنکه با تغذیه صحیح ، کافی و متنوع می توانیم مقاومت بدنمان را در برابر عفونت ها افزایش دهیم و از شر بیماری های عفونی شایع در این فصل در امان بمانیم.

منبع:دنیای تغذیه ،شماره ی 92

/ج

منبع: راسخون