هوش مفیدتر است یا سختکوشی؟ - وبلاگ زیبا

به گزارش وبلاگ زیبا، عیسی محمدی:ماجرای هوش و موفقیت، ماجرایی دنباله دار و البته در نوع خود جالب و برانگیزاننده است.

طبیعی است که انتظار پیروزیت از افراد باهوش را داشته باشیم اما معمولا خلاف این امر اتفاق می افتد. چرا چنین است؟ به قول اهل منطق، آیا هوش شرط لازم برای پیروزیت است یا شرط کافی یا صرفاً یکی از پیش شرط های لازم؟

• وقتی اراده، مهم تر از استعداد و هوش است

یکی از جالب ترین پژوهش های اجرا شده در حوزه نسبت هوش و اراده، کتابی است که دکتر آنجلا داک ورث، با نام عزم منتشر کرده. داک ورث البته در روزگار تحصیلات دانشگاهی خود، به این موضوع علاقه مند شد و تصمیم گرفت که این حوزه و گرایش را برای خودش انتخاب کند.

حالا بعد از 30سال تحقیق در این زمینه، در کتابش، اعلام می کند که این ضریب هوشی نیست که پیروزیت نهایی افراد را معین می کند، بلکه این عزم و استقامت ذهنی آنهاست که معین کننده موقعیت و پیروزیت آینده خواهد بود. مهم ترین پیام داک ورث در این کتاب چنین است: فرزندان تان استعداد کم یا متوسطی دارند؟ نگران نباشید. کاری کنید که اراده شان دو برابر بشود. در این صورت همه مسائل حل خواهد شد.

• چیزهایی که تکلیف پیروزیت را روشن می کند

سینا میرعربشاهی، مترجم، درباره علت ترجمه این کتاب نکات جالبی را با وبلاگ زیبا در میان می گذارد. او می گوید: روانشناسی مثبت گرا برخلاف ایران، یک گرایش آکادمیک جدی و مهم در غرب است. این کتاب در خارج از ایران فروش فوق العاده ای داشته است. نویسنده کتاب هم فارغ التحصیل دکتری روانشناسی مثبت گراست.

نکته جالب این جاست که خودش هم زخم خورده سرکوفت های والدینش بوده که مدام به او می گفتند نبوغی ندارد و نباید به آینده اش امیدی داشته باشد. ولی خود او به عنوان یک نمونه زنده و قابل مطالعه، ثابت کرده است که مهم تر از آی کیو و استعدادهای ژنتیک و ذاتی، چیزهای مهم تر دیگری هم وجود دارد که می توانند تکلیف پیروزیت شما را روشن کنند.

• علیه کلیشه های اشتباه

این مترجم، البته در این مورد گفته ها و نکته های دیگری هم دارد: پیروزیت و رسیدن به آن مسیرهای مختلفی دارد. اما به واسطه وجود کلیشه های رایج و غلط در جامعه ما و در دیگر جوامع، والدین تصور می کنند که حتما باید فرزندان خود را به دانشگاه، کلاس خصوصی، معلم های خصوصی، مدرسه های گران قیمت و غیرانتفاعی و... بسپارند. درحالی که آنها باید قدرت انتخاب را به فرزندان خود بدهند و حتی برای آنها حق اشتباه هم قائل باشند.

پیام داک ورث در این کتاب، این است که عزم یکی از مطمئن ترین پیش بینی کننده های پیروزیت های آینده فرزندان ما می تواند باشد. عزم هم در این کتاب اشتیاق و ثبات قدم برای انجام کار فرض شده است. متأسفانه در گذشته، تصور بر این بود که استعداد مساوی با پیروزیت است. پیام این کتاب که به پشتوانه پژوهش های علمی و دانشگاهی فراوان به دست آمده، چنین است: در درجه اول، ترکیب استعداد و تلاش، منجر به ایجاد مهارت می شود. در مرحله بعدی، ترکیب مهارت و تلاش، منجر به پیروزیت می شود. پس در نگاه و چشم انداز نهایی، نتیجه به دست آمده چنین می شود: برای رسیدن به پیروزیت، تلاش دوبرابر بیشتر از استعداد اهمیت دارد.

• اشتباه استراتژیک خانواده ها

البته ماجرای نسبت هوش و پیروزیت، ماجرایی نیست که فقط خارجی ها به آن علاقه داشته باشند. ایرانی ها هم چندی است که در حوزه های روانشناسی و البته توسعه فردی، به این سمت وسو و مطالعاتی در این زمینه رفته اند. دکتر رضا یادگاری، مدرس دانشگاه، مشاور توسعه فردی و نویسنده 500 جلد از کتاب های مربوط به بیوگرافی بزرگان ایرانی در انتشارات خود نیز در این زمینه نگاه جالبی دارد. او که با بسیاری از این بزرگان برای انتشار کتاب زندگی شان نشست و برخاست دارد، در این زمینه می گوید:

ببینید، این بحثی که مطرح می کنید یک بحث همیشگی در دنیای روانشناسی و بررسی افراد پیروز بوده. طبیعی است همه انتظار دارند که افراد باهوش به پیروزیت برسند. این امر باعث شده تا خیلی از خانواده ها هم به فکر تقویت هوش فرزندان خودشان باشند. توجه به کلاس های فوق برنامه و کلاس های خصوصی و مدرسه های خاص نیز از این بابت شروع شده. این در حالی است که روانشناسی و مباحث مرتبط با توسعه فردی، اساسا خلاف این امر را ثابت می کند. من با بیشتر افراد پیروز و نیز کارآفرینان ایرانی نشست و برخاست داشته و دارم. بیشتر این افراد از حیث هوش، البته در مرحله قابل قبولی قرار دارند. به واقع افراد باهوش تری نسبت به این گروه در جامعه وجود دارند اما موضوع این جاست که این آدم ها به پیروزیت می رسند.

• بزرگ ترین پادزهر کم هوشی

این کارشناس توسعه فردی همچنین اشاره می کند: دوست دارم به نقل قولی از دارن هاردی، نویسنده کتاب اثر مرکب و یکی از چهره های بزرگ توسعه فردی در دنیای غرب اشاره کنم. او در کتاب اثر مرکب خود، تکلیف این بحث را کاملا روشن کرده. همیشه می گفت که پدرش، نصیحتی فوق العاده برایش داشت. این نصیحت هم چنین بود که اگر در زمینه هوش از دیگران کمتری، باید تلاشت را چند برابر کنی و هیچ بهانه ای قابل قبول نیست.

خود او هم روایت می کند که با همین ایده پدرش بود که توانست به پیروزیت های زیادی برسد. در واقع بزرگ ترین پادزهر کم هوشی، حالا اگر بخواهیم از این عنوان استفاده کنیم، سخت کوشی است. حالا این سختکوشی اگر هم در کنار هوش متوسط یا حتی بالا قرار بگیرد، که دیگر عالی می شود؛ یعنی حتی انتظار ما از افراد باهوش نیز، سختکوشی است، درحالی که مشاهده می کنیم متأسفانه فریب هوش خودشان را می خورند و همه چیز تمام می شود. در دنیای پیروزیت، اساسا ضرب المثل استعدادهای هدررفته و هرزرفته معروف است.